(Πηγή Πληροφοριών: Κωνσταντίνου Β. Εμμανουηλίδου, Σύγχρονος Ιστορία , Οι Ανθελληνικοί Διωγμοί εν Βουλγαρία το 1906, Αι τραγικαί ημέραι του Ιουνίου και Ιουλίου, Το ολοκαύτωμα της Αγχιάλου την 30 Ιουλίου 1906, Έτος 1956.)
Πυρπόληση της πόλης
Ημερομηνία...27 Απριλίου 1943
Η πόλις αυτή από την κτήση της, έχει υποστεί μεγάλες καταστροφές ιδίως κατά την τελευταία δεκαετία από το 1940 μέχρι το 1950. Γι αυτό πρέπει να συμπεριληφθεί στις πόλεις εκείνες της Ελλάδας οι οποίες υπέστησαν τις μεγαλύτερες καταστροφές κατά την κατοχή από τους Ιταλο- Γερμανούς και μετά από αυτά από τους συμμορίτες.Στις 27 Απριλίου 1943 την Τρίτη μέρα του Πάσχα κατά τις 11π.μ., οι μελανοχιτώνες του Μουσολίνι και οι συνεργάτες τους Λεγεωνάριοι, με αιφνιδιασμό κατέλαβαν την πόλη. Οι κάτοικοι τρομοκρατημένοι κατέφυγαν στα γύρω βουνά, αφού εγκατέλειψαν όλο το ρουχισμό τους και τα οικιακά τους σκεύη, τα οποία λήστεψαν οι Ιταλοί και οι συνεργάτες τους και τα μετέφεραν με αυτοκίνητα στο Βόλο, τα οποία έγιναν ανάρπαστα από ασυνείδητους καιροσκόπους που αγόρασαν αυτά αντί πινακίου φακής.Από τα 700 λίθινα διώροφα και μονώροφα σπίτια, τα 650 με τις οιναποθήκες, βαρέλια, στάβλους, αχυρώνες και εμπορικά καταστήματα με τα εμπορεύματά τους έγιναν στάχτη σε μια μέρα.Οι Ιταλοί δεν σεβάστηκαν ούτε το εξατάξιο Δημοτικό Σχολείο, ένα από τα λαμπρότερα κτίρια του Νομού Μαγνησίας, το οποίο κτίσθηκε το 1910 από κληροδότημα του Συγγρού. Επί οκτώ χρόνια οι μαθητές του σχολείου χρησιμοποιούσαν αντί για θρανία μικρά καθίσματα και πέτρες.Η διαταγή για την πυρπόληση της Ν. Αγχιάλου δόθηκε από την Κομαντάτ του Βόλου. Για να φέρουν σε πέρας το σατανικό τους έργο οι πολιτισμένοι Ιταλοί, σχημάτισαν ομάδες και κάθε ομάδα ανέλαβε μια συνοικία και πηγαίνοντας από σπίτι σε σπίτι και μεθυσμένοι από τα οινοπνευματώδη ποτά, τα οποία εύρισκαν σε αφθονία αφού προηγουμένως τα απογύμνωναν, τα πυρπολούσαν με εύφλεκτες ύλες. Όσα ζώα βρέθηκαν μέσα στους στάβλους και τα σπίτια όλα κάηκαν. Μετά την αποπεράτωση του έργου τους όλη τη νύχτα το έριξαν στο γλέντι και μερικοί έφεραν τις ερωμένες τους από το Βόλο. Αυτό το διαπίστωσα από τη Γριά Ελένη Χρυσού Στάθη η οποία όπως ήταν κατάκοιτη στο κρεβάτι, παράλυτη και τυφλή είχαν την καλοσύνη να την μεταφέρουν από το σπίτι της, αφού το ξεγύμνωσαν πριν το κάψουν, στο διπλανό σπίτι του Γιάννη Κων/νου Αιμονιώτη και την τοποθέτησαν σε ένα μεντέρι του διαδρόμου και αυτή μου διηγείτο την άλλη ημέρα ότι όλη τη νύχτα γλεντούσαν οι Ιταλοί με γυναίκες μέσα στο σπίτι.Την άλλη μέρα μετά την αναχώρηση των Ιταλών, βρίσκαμε σε όλες τις πλατείες σωρούς από φτερά και πούπουλα των πουλερικών.?.Θα κάμω μια παρένθεση. Κατά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και μετά τη λήξη του Ελληνο ? Ιταλικού πολέμου στην Αλβανία , όλη η Ελλάδα κατελήφθη κατά τον Απρίλιο του 1941, από τα Γερμανό ? Ιταλικά και Βουλγαρικά στρατεύματα. Η διοίκηση όλης της Ελλάδας ανατέθηκε στους Ιταλούς εκτός από τη Βόρειο Ελλάδα την οποία ανέλαβαν τα βουλγαρικά στρατεύματα.....Κατά τους πρώτους μήνες του 1943 κατασκήνωσαν ανταρτικά σώματα στα βουνά της Όρθρυος (Γούρας) και τα βουνά του Μαυροβουνίου, με αρχηγούς τον Διονύσιον, Διάκον και άλλους. Εκτός από το Βόλο και τον Αλμυρό όπου υπήρχαν Ιταλικά στρατεύματα υπήρχε και στη Ν. Αγχίαλο ένα μικρό τμήμα από καραμπινιέρηδες από το 1941 μέχρι αρχάς του 1943.
Βλέποντας αυτόν τον κίνδυνο από τους αντάρτες και λόγω ότι η θέση τους ήταν επισφαλής στη Ν. Αγχίαλο, διότι η δύναμις τους ήταν μικρή, αναγκάσθηκαν κατά τους πρώτους μήνες του 1943 μετά από ανωτέρα διαταγή να αποσυρθούν στο Βόλο.
Κατά την 25 Μαρτίου του 1943, ένα απόσπασμα ανταρτών με 40 έως 50 άνδρες με αρχηγό τον Διάκο, κατασκήνωσε στα βουνά της Νέας Αγχιάλου. Σκοπός του αποσπάσματος ήταν να εμποδίσουν τη διάβαση πολεμοφοδίων προς το Νότο, με την καταστροφή των γεφυρών και με τοποθέτηση ναρκών.Κατά το 2ο δεκαπενθήμερο του Ιουνίου του 1944 όλοι οι κάτοικοι της Νέας Αγχιάλου, προβλέποντας τον κίνδυνο τον οποίο διέτρεχαν εγκατέλειψαν την πόλη και κατέφυγαν άλλοι στα κοντινά βουνά στα ελαιοτριβεία του Βαγγέλη Αργυρόπουλου (από τον Αλμυρό, άλλοι στη Ν. Δημητριάδα και κατασκήνωσαν κάτω από προσωρινές σκηνές. Καθ' όλο το διάστημα της παραμονής μας εις την ύπαιθρο ανέλαβαν την τροφοδοσία επιτροπές από Ελασίτες, οι οποίες είχαν επιτάξει στάρι, τυρί, γάλα, κασέρια και κρέατα και τα διένειμαν στις άπορες οικογένειες. ?.Οι αντάρτες κρυμμένοι στο βουνό, διεφύλασσαν τον δημόσιο δρόμο μέχρι του «Καντήρ Αγά». Ένα απομεσήμερο, ένα γερμανικό αυτοκίνητο με λίγους στρατιώτες Γερμανούς, ερχόταν προς την Αγχίαλο. Οι αντάρτες πυροβόλησαν και πλήγωσαν βαριά έναν στρατιώτη τον οποίο μετέφεραν στη Νέα Αγχίαλο όπου και πέθανε. Οι άλλοι στρατιώτες κατόρθωσαν να διαφύγουν και να επιστρέψουν στο Βόλο. Ένας από αυτούς τους στρατιώτες βρήκε κρυμμένο μέσα στα βούρλα του Καντήρ Αγά τον Μήτσο Ριζόπουλο και τον σκότωσε.Οι διαφυγόντες Γερμανοί στρατιώτες στη θέση Καντήρ Αγά σκότωσαν μια γυναίκα και έναν άνδρα, βολιώτες οι οποίοι πήγαιναν στη Νέα Αγχίαλο.Όταν η είδηση μεταδόθηκε στην ανώτερη διοίκηση του Βόλου διετάχθη ολόκληρη φάλαγγα με τανκς και μοτοσυκλέτες να εκστρατεύσει κατά της Αγχιάλου την άλλη ημέρα. Ευτυχώς για τους Αγχιαλίτες ναυάγησε το σχέδιό τους και αντί η φάλαγγα να έλθει στη Νέα Αγχίαλο, κατευθύνθηκε στη Λάρισα για να καταστείλει άλλο κίνημα.Μια βδομάδα πριν την καταστροφή στις 18 Απριλίου δύο κανονιοφόρα πλοία από το Βόλο κατευθύνθηκαν προς την Αμαλιάπολη και κατέστρεψαν τα πλοία εντός του λιμανιού της και μετά απ? αυτά έστρεψαν τη πλώρη τους προς το λιμάνι της Νέας ? Αγχιάλου και κατέστρεψαν όλα τα πλοιάρια.Στις 20 Απριλίου πριν την καταστροφή τρεις κανονιοφόροι βομβάρδισαν την Μιτζέλα και το απόγευμα κατά τις 4μ.μ. κατευθύνθηκαν προς την Ν. Αγχίαλο και την βομβάρδισαν.Στις 27 Απριλίου 1943 την Τρίτη ημέρα του Πάσχα κατά το μεσημέρι, μηχανοκίνητος φάλαγγα από το Βόλο, πλημμύρισε όλη την πλατεία της παραλίας Νέας Αγχιάλου, άλλη δε φάλαγγα πεζικού από μελανοχίτωνες, καθοδηγούμενη από λεγεωνάριους, διέβη τα βουνά βόρεια της πόλης και μέσα από τη χαράδρα της τοποθεσίας Καζάνια (Στούπι), συναντήθηκε με την μηχανοκίνητη φάλαγγα.Όσοι κάτοικοι ευρέθησαν μέσα στη πόλη πήραν το δρόμο προς τα βουνά , όσοι πάλι δεν πρόλαβαν να φύγουν και αυτοί ήταν γέροντες τους αιχμαλώτισαν προσωρινά αλλά δεν τους κακοποίησαν. Το απόγευμα άρχισε η πυρπόληση των κατοικιών.Το ολοκαύτωμα της Νέας Αγχιάλου στις 27 Απριλίου 1943 από τους Ιταλούς, δεν δημοσιεύθηκε στις ελληνικές εφημερίδες λόγω της κατοχής και εκτός των περιοίκων κανείς άλλος δε γνώριζε τίποτα. Μετά την απελευθέρωση η μόνη εφημερίδα η οποία για πρώτη δημοσίευσε την καταστροφή της Ν. Αγχιάλου, ήταν η εφημερίδα «Ταχυδρόμος» του Βόλου την 15η Απριλίου 1945 η οποία με όλες τις λεπτομέρειες δημοσίευσε την καταστροφή.
Η απήχηση από το δημοσίευμα ήταν εντυπωσιακή σε όλους τους Έλληνες και προέβησαν σε έρανο για την ανοικοδόμηση του καταστραμμένου σχολείου μας ο οποίος ανήλθε σε δύο περίπου χιλιάδες δολάρια.