Ευρετήριο Άρθρου

(Πηγή Πληροφοριών: Αβδάλας Ιωάννης)
Πυρπολήθηκε όλο το χωριό
Ημερομηνία...11 Σεπτέμβρη 1943

 


Ήταν το Σεπτέμβριο του 1943 το χωριό μας, όπως κι όλη η πατρίδα μας, κάτω από τη Γερμανική κατοχή. Πολλοί κάτοικοι αστικών κέντρων που είχαν σχέση με τον Αετό, λόγω έλλειψης τροφίμων και πιο αυστηρής κατοχής στην πόλη, είχαν μεταναστεύσει στο χωριό. Έτσι ο πληθυσμός του Αετού, την εποχή που αναφέρω, πλησίαζε στους 2000 κατοίκους. Στα βουνά είχαν εμφανισθεί αντάρτικες ομάδες οι οποίες δυσκόλευαν την κατοχή των εχθρών της πατρίδας μας. Οι Ιταλοί στην αναφερόμενη χρονική περίοδο είχαν συνθηκολογήσει με τους συμμάχους Αγγλοαμερικάνους.

Ένα Ιταλικό σύνταγμα που βρισκόταν στους Γαργαλιάνους είχε έλθει σε επαφή με την ελληνική αντίσταση για παράδοση του οικισμού του. Για το σκοπό τμήμα ανταρτών ξεκίνησε από τον Ταΰγετο και μέσω Αετού πορευόταν προς Γαργαλιάνους από ορεινό τόπο. Την νύχτα 9-10 Σεπτεμβρίου 1943 το τμήμα των ανταρτών φθάνει στον Αετό και καταλύει στα καταστήματα της αγοράς και στο γυναικωνίτη της εκκλησίας του Αγ. Δημητρίου. Οι αντάρτες διοικούνται από τον Ναπολέοντα Παπαγιανόπουλο εκ Ψαρίου και τούς σιδηροκαστρίτες Επ. Παπαδόπουλο και Δημητρίου Κυριαζή. Ήταν περίπου 150 αντάρτες.

Το πρωί της 10ης Σεπτεμβρίου 1943, ημέρα Παρασκευή, οι υπεύθυνοι του χωριού κάνουν έρανο και μαζεύουν χυλοπίτες. Ετοιμάζουν γεύμα για τους αντάρτες σε κεντρικό καφενείο του χωριού. Την ώρα της διανομής του συσσιτίου ήλθε ειδοποίηση από τη σκοπιά που βρισκόταν στο ανατολικό Τσουρούμπι, ότι έρχονται Γερμανοί επί ποδηλάτων. Αμέσως σταμάτησε το φαγητό και οι αντάρτες πήραν τα όπλα τους κι έφυγαν προς το γειτονικό χωριό Μαλίκι ? σημερινή Πολυθέα. Εν τω μεταξύ οι Γερμανοί, που ήταν όλοι ? όλοι 14, με επικεφαλής έναν επιλοχία, προερχόμενοι από τον καταυλισμό τους στο Δώριο, φθάνουν στην αγορά του χωριού, αράζουν τα ποδήλατα τους στα δέντρα της αγοράς και αναζητούν τον πρόεδρο του χωριού. Ο πρόεδρος απουσίαζε και παρουσιάστηκε στη θέση του ο Γραμματέας της κοινότητας. Του ζητούν να τους βρει ελαιόλαδο για το συσσίτιο τους, κι αυτός τους είπε θα προσπαθήσω να βρω.

Η αχτιδική όμως οργάνωση του ΕΑΜ Αετού παίρνει απόφαση να χτυπηθούν οι Γερμανοί. Για να επιτύχει το σχέδιο τους ειδοποιούν τον κοινοτικό Γραμματέα να πει στους Γερμανούς ότι λάδι, τέτοια εποχή, δεν υπάρχει στο χωριό μας. Αν όμως θέλουν θα βρουν στο γειτονικό χωριό Μαλίκι. Στο χρονικό αυτό διάστημα έχουν ειδοποιηθεί οι αντάρτες για την απόφαση της τοπικής αχτίνας του ΕΑΜ και ο επικεφαλής τούτων Ν. Παπαγιανόπουλος ζητά από τον υπεύθυνο τοπικό Γραμματέα της αχτίνας του ΕΑΜ να του υπογράψει σχετική υπεύθυνη δήλωση που να αναλαμβάνει και τις ευθύνες αντίποινων των Γερμανών. Πράγματι ο τοπικός Γραμματέας του ΕΑΜ πηγαίνει στο Μαλίκι και υπογραφή στη σχετική δήλωση. Οι αντάρτες καταρτίζουν το σχέδιο επίθεσης και επανερχόμενοι προς τον Αετό λαμβάνουν τις κατάλληλες θέσεις.

Οι Γερμανοί αφήνουν τρεις στρατιώτες να φρουρούν τα ποδήλατα τους και οι υπόλοιποι 11 κατευθύνονται με τα πόδια, προς το χωριό Μαλίκι. Την εποχή εκείνη δεν υπήρχε δρόμος για το Μαλίκι ούτε με ποδήλατο. Οι αντάρτες σύμφωνα με το σχέδιο επίθεσης, στέλνουν μια ομάδα τους από τα στενά δρομάκια του χωριού να χτυπήσουν, πρώτοι αυτοί, τους τρεις Γερμανούς που κατευθυνόταν προς Πολυθέα (Μαλίκι). Μόλις οι Γερμανοί είχαν φθάσει στην τοποθεσία ? Κουρτέσι ? άρχισαν οι πυροβολισμοί στην αγορά και συγχρόνως και στο Κουρτέσι. Στην αγορά χτυπήθηκε βαριά ο ένας Γερμανός και οι άλλοι δύο συνελήφθησαν αιχμάλωτοι. Στο Κουρτέσι σκοτώθηκε ο επικεφαλής Γερμανός επιλοχίας και οι άλλοι έτρεξαν προς τον ελαιώνα κατευθυνόμενοι προς το ύψωμα του Προφήτη Ηλία. Οι αντάρτες με συνεχείς πυροβολισμούς τους καταδιώκουν. Σκοτώνουν άλλους δύο στην πλαγιά του Αιλιά και συλλαμβάνουν επτά αιχμαλώτους. Ένας Γερμανός στρατιώτης κατόρθωσε τραυματισμένος να φθάσει στο Δώριο.

Εκεί αφού ανέφερε τα διατρέξαντα, υπέκυψε στο τραύμα του. Συνολικά σκοτώθηκαν 4 Γερμανοί και συνελήφθησαν εννέα αιχμάλωτοι και ένας που πήγε στο Δώριο μας κάνουν 14. Μετά τη μάχη οι κάτοικοι του χωριού έπαθαν αμόκ ταραχής και φόβου. Άφηναν τα σπίτια τους, με όλα τα υπάρχοντα τους κι όπου φύγει ? φύγει. Πολλοί έκλειναν τα ζώα μέσα στα σπίτια, κλείδωναν και με το κλειδί στο χέρι έφευγαν προς τα βουνά. Πολλές οικογένειες είχαν κυριολεκτικά διαλυθεί. Αλλού οι γονείς κι άλλού τα παιδιά.

Η πλειονότης των κατοικιών κατευθύνονταν προς Χρύσοβα, Καλογερέσι, Λαντζουνάτου, Τρίπυλα, έως Ξεροκάσι και Κυνηγού. Στο χωριό έμειναν ελάχιστοι ανήμποροι γέροντες. Στο διάστημα της 10ης προς 11ης Σεπτεμβρίου 1943 ο Γερμανικός στρατός κατοχής κήρυξε συναγερμό στην περιοχή Μεσσηνίας και συγκέντρωσε περίπου ένα σύνταγμα στρατιώτες. Ξημερώνοντας η 11η Σεπτεμβρίου 1943, μέρα Σάββατο, από το Δώριο ξεκίνησε ο Γερμανικός στρατός για να τιμωρήσει τον Αετό που χτύπησε τους Γερμανούς. Πρωί ? πρωί άρχισε να χτυπιέται ο Αετός με βαρύ πυροβολικό και στη συνέχεια να εισέρχονται ομάδες ? ομάδες εντός του χωριού και να πυρπολούν τις οικοδομές με περίστροφα που είχαν σαν εύφλεκτη βενζίνη σε σκόνη. Έτσι με μια μπιστολιά άναβε το σπίτι από το ταβάνι. Κάθε γερμανική ομάδα έκαιγε και μια γειτονιά μέχρι να καεί όλο το χωριό. Η πυρπόληση άρχισε το πρωί και σταμάτησε το απόγευμα όταν πλέον οι Γερμανοί αποχώρησαν πάλι για Δώριο.

Κάηκαν περίπου 280 οικοδομές και γλίτωσαν, από τυχαία περιστατικά περίπου 70. Όλα τα υπάρχοντα εντός οικοδομών, έπιπλα και σκεύη πολλών γενεών, κειμήλια του Ιερού αγώνα της ανεξαρτησίας, αλλά κυρίως τα εισοδήματα, τα τρόφιμα, τα ρούχα, τα αναρχικά, τα βαρέλια, τα τυπόζετα, οι προίκες των ανύπαντρων κοριτσιών ,αλλά και πολλά κατοικίδια ζώα και ότι άλλο βρισκόταν μέσα στις οικοδομές, έγιναν στάχτη. Κάηκαν ακόμα μέσα στα σπίτια τους τρεις ανήμποροι γέροι και σκοτώθηκαν άλλοι τέσσερις. Συνολικά έχασαν τη ζωή τους επτά χωριανοί στον Αετό, ένας στην γειτονική Πολυθέα και δύο στο Δώριο που τους είχαν Ομήρους.

Την άλλη ημέρα στο χωριό έβλεπες μόνο καπνούς να ανεβαίνουν στον ουρανό από τα αποκαΐδια και άσχημες μυρωδιές να αναβλύζουν από τα καμένα ? μισοκαμένα ζώα. Τις επόμενες ημέρες άρχισαν να επανέρχονται οι χωριανοί στο χωριό και στα πρόσωπα του ήταν ζωγραφισμένη η θλίψη και η απόγνωση. Ετέθησαν στις σκέψεις όλων τα βαριά ερωτήματα: Που θα μείνουν με τις οικογένειες τους; Τι θα φάνε; Τι θα φορέσουν; Που θα μαγειρέψουν; Και τόσα άλλα που; Γνωστό ότι είχαν φύγει με τα καλοκαιρινά τους και μερικοί ξυπόλητοι. Οι 350 οικογένειες των κατοίκων συγκεντρώθηκαν και στριμώχτηκαν στις εναπομείναντες 70 οικοδομές. Ακόμη επιστρατεύτηκαν όλα τα εξώσπιτα ? και υπήρχαν αρκετά εκείνη την εποχή, οι νερόμυλοι, οι θόλοι από τις πέτρινες σκάλες των πυρπολιθέντων οικοδομών και ότι άλλο μπορούσε να στεγάσει ανθρώπους, ακόμα και καλύβες. Οι περισσότεροι των κατοίκων μάζευαν από τα βροντάλια των καμένων οικοδομών τα εναπομείναντα κεραμίδια. Στη συνέχεια έκοβαν κυπαρισόξυλα από όπου υπήρχαν αυτά, χωρίς κανείς να τους εμποδίσει και φτιάξουν πρόχειρα την κουζίνα ? παραγώνι της καμένης οικοδομής. Εκεί αναγκαστικά στεγάζονται ο ένας πάνω στον άλλο όπως απαιτεί η περίπτωση. Αγοράζουν πήλινα τσουκάλια και βίκες για μαγείρεμα και νερό. Μέχρι και παλιά χαρανιά χωρίς αντίρρηση στη διάθεσή τους.

Εκείνο το χρόνο υπήρξε πλούσια παραγωγή κηπευτικών και οι χωριανοί μαζεύουν, για μαγείρεμα από όποιον κήπο θέλουν. Όλοι οι κήποι ανήκουν σ? όλους μαζί. Τέθηκε σε εφαρμογή η πλήρης αλληλεγγύη και η αγάπη του ενός για τον άλλο. Τα λόγια του κυρίου σε πλήρη εφαρμογή. Ότι είχε ο ένας,  είτε είχε καεί το σπίτι του είτε όχι, έδινε και στον συνάνθρωπο του. Ο Αετός εξάλλου κατοικείτο από ντόπιο ομοιογενή πληθυσμό από πολλά χρόνια. Για την κατασκευή ρούχων όπως πουκάμισα, παντελόνια, φούστες κ.λ.π. χρησιμοποιήθηκαν πάρα πολύ τα σταφιδόπανα που εκείνη την εποχή βρίσκονταν στις σταφίδες και γλίτωσαν. Το χωριό μας βοήθησαν πολύ οι συγγενείς από άλλα χωριά αλλά και όλοι οι κάτοικοι των γύρω χωριών και πολλών άλλων χωριών των πιο πέρα περιοχών. Σχηματίστηκαν ερανικές επιτροπές και συγκέντρωσαν κάθε τι αναγκαίο αγαθό για την ζωή ή των χωριανών που υπέφεραν. Μοιράστηκαν τρόφιμα, ρούχα, σκεύη και κάθε πράγμα απαραίτητο για τα καμένα νοικοκυριά. Ακόμα ο Ερυθρός Σταυρός μοίρασε εφόδια, όσα βέβαια του επέτρεπαν οι κατακτητές. Επίσης η Βρετανική στρατιωτική αποστολή μοίρασε μισή χρυσή λίρα σε κάθε πυροπαθή οικογένεια.

Όλα αυτά βοήθησαν κατά κάποιον τρόπο τη ζωή των Χωριανών. Οι ανάγκες της ζωής όμως μεγάλες. Οι κάτοικοι υπέφεραν πάρα πολύ. Ειδικά, λόγω της πλημμελούς καθαριότητας του σώματος και των ρούχων, αλλά και γενικά του συνωστισμού στην κατοικία, αναπτύχθηκαν ασθένειες όπως η ψώρα που δυσχέραιναν ακόμη περισσότερο τη ζωή.